فریز و خوون در ساختمان

خوون یک نقش تزئینی است که با تکه های آجر تراشیده و موزائیک آن را پدید آورده اند، آن گاه روی آن را با خاک و سریشم رنگ هائی که در آب حل کرده اند به رنگ های گوناگون رنگرزی می کنند و در پیشانی ساختمان، میانه ستون ها و «فریز در» چیده می شود. برای ورود روشنایی و هوا به اتاق ها لوله های گلچین را سوراخ کرده و نقش هایی پدید آورده و آن لوله ها را در بالای درها و پنجره ها می نشانیدند.

آجرکاری خوون چینی به صورت آمود (چیدن یک پوسته آجر بر روی اسکلت و سفت کاری ) در دوره صفویه در دزفول توسعه فراوان و گستردگی پیدا نمود و تا اواخر قاجاریه و پهلوی اول ادامه پیدا کرد. 

«خوون چینی »
کاربرد تزئین آجر است و از ضخامت آن در ایجاد انواع گره های تزئینی در پیشانی نما استفاده می نمایند . در مرحله ای که عملیات استحکامی بنا تکمیل می شود وجرزهای اصلی اتاق ها زده می شود ، قسمت های ارزشمندی از ساختمان مانند : ورودی ها و نما های داخلی حیاط و در بعضی موارد نما های بیرونی تزئین می گردد.اما اساس کار خوون چینی تقسیماتی است که انجام می گیرد و این تقسیمات دقیقاً به گونه ای است که امکان ایجاد هر طرح و نوشته ای را در چیدمان می دهد و اندازه گیری ها و فاصله ها و چینش ها دقیقاً قابل طراحی بر روی کاغذ وایجاد نقشه است ، که این خود از وجود اصول هنری و مهندسی آگاهانه حکایت دارد و نه کاری از روی تفنن و اتفاقی !
و اینجاست که به رمز تکامل ابعاد این نوع از آجر پی میبریم . جالب تر این که این چینش ها به گونه ای است که با تابش نور خورشید بدانها، ایجاد سایه روشن هایی می کند که زیبایی کار را دو چندان می نمایند .